Thuốc tránh thai khẩn cấp là biện pháp ngừa thai cho những tình huống được xem là “cấp bách”. Tuy nhiên, nhiều chị em thắc mắc thuốc tránh thai khẩn cấp có tác dụng bao lâu sau khi uống?
Bài viết dưới đây được tư vấn bởi ThS.BS Trần Thị Thanh Thảo, Trung tâm Sản Phụ khoa Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM sẽ cung cấp nhiều thông tin bổ ích, giúp chị em biết thuốc ngừa thai khẩn cấp có tác dụng bao lâu để sử dụng hiệu quả.
Bạn cần biết gì về thuốc ngừa thai khẩn cấp?
Thuốc tránh thai khẩn cấp (Emergency Contraceptive Pills) hay còn gọi là viên uống buổi sáng (Morning-after pill) là một loại thuốc tránh thai khẩn cấp được sử dụng sau khi quan hệ tình dục không được bảo vệ (chẳng hạn như quan hệ tình dục không an toàn, bị cưỡng hiếp hoặc sử dụng phương pháp ngừa thai khác nhưng không thành công). (1)
Thành phần chính có trong thuốc tránh thai khẩn cấp có hàm lượng hormone Progesterone cao hơn nhằm mục đích ức chế quá trình rụng trứng, ngăn cản quá trình thụ thai diễn ra.
ThS.BS Trần Thị Thanh Thảo, Trung tâm Sản Phụ khoa Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM cho biết, thuốc tránh thai khẩn cấp là giải pháp cho những tình huống “cấp bách”, những quan hệ có nguy cơ có thai. Có 3 nhóm đối tượng sử dụng thuốc thường gặp nhất:
- Nhóm thứ nhất là người quan hệ không thường xuyên, người không có hoặc không thể sử dụng các biện pháp tránh thai lâu dài như uống thuốc tránh thai hàng ngày, không đặt vòng tránh thai hoặc không có sẵn bao cao su…
- Nhóm thứ hai là người bị cưỡng hiếp, hiếp dâm nên không muốn có thai.
- Nhóm thứ ba là người sử dụng các biện pháp ngừa thai khác nhưng không thành công, ví dụ như bao cao su bị rách hoặc quên uống thuốc tránh thai hàng ngày…
Thuốc tránh thai khẩn cấp có tác dụng bao lâu?
Bác sĩ Trần Thị Thanh Thảo cho biết, thuốc tránh thai khẩn cấp có tác dụng bao lâu sẽ tùy thuộc vào loại thuốc và cách sử dụng. Hiện nay, trên thị trường có hai loại thuốc tránh thai khẩn cấp phổ biến là loại 72 giờ và loại 120 giờ. Ngoài ra còn có các loại 24 giờ, 36 giờ hoặc 48 giờ nhưng ít phổ biến hơn. (2)
Thuốc tránh thai khẩn cấp loại 72 giờ
Loại thuốc này chứa Levonorgestrel – một phiên bản tổng hợp của hormone Progesterone tự nhiên do buồng trứng sản xuất. Trên thị trường có 2 loại thuốc tránh thai khẩn cấp 72 giờ là loại 1 viên và loại 2 viên:
- Loại 1 viên: uống một viên duy nhất;
- Loại 2 viên: uống viên đầu tiên ngay sau khi phát sinh quan hệ không an toàn càng sớm càng tốt, sau 12 giờ tiếp tục uống viên thứ hai.
Giống như tên gọi, loại thuốc tránh thai này chỉ có tác dụng trong vòng 72 giờ đồng hồ. Nếu uống thuốc trong vòng 24 giờ đầu tiên sau phát sinh quan hệ tình dục, hiệu quả ngừa thai là 90%; từ 25-48 giờ tiếp theo hiệu quả giảm còn 85%; từ 49-72 giờ hiệu quả ngừa thai là 58%. Quá thời gian trên, nếu trứng và tinh trùng đã thụ tinh, làm tổ trong tử cung thì thuốc không còn tác dụng.
Thuốc tránh thai khẩn cấp loại 120 giờ
Thuốc tránh thai khẩn cấp loại 120 giờ có thành phần chính là Mifepristone – một chất gây mất tác dụng của Progesterone do ngăn cản chúng gắn lên thụ thể của chúng trong nhân tế bào, từ đó nội mạc tử cung sẽ không nhận được Progesterone – không phân tiết, không chuẩn bị cho sự làm tổ của phôi nên có tác dụng ngừa thai, giúp loại trừ khả năng thụ thai trong vòng 120 giờ sau khi phát sinh quan hệ không an toàn. Không giống như thuốc tránh thai khẩn cấp loại 72 giờ, loại thuốc này chỉ cần uống 1 viên duy nhất.
Các loại thuốc tránh thai khẩn cấp khác
Trên thị trường còn có các loại thuốc tránh thai khẩn cấp chỉ chứa Ethinyl Estradiol với liều rất cao, tuy nhiên loại thuốc này không phổ biến do hiệu quả thấp, nhiều tác dụng phụ. Ngoài ra dụng cụ tử cung chứa đồng (TCu-380) cũng được dùng như một biện pháp tránh thai khẩn cấp và duy trì tác dụng tránh thai lâu dài sau đó với hiệu quả rất cao, cao hơn hẳn các thuốc tránh thai khẩn cấp.
Bác sĩ Trần Thị Thanh Thảo khuyến cáo, chị em cần tìm hiểu kỹ càng loại thuốc tránh thai mình sử dụng là loại 1 viên hay 2 viên để sử dụng đúng cách.
Trong trường hợp chị em không thể sử dụng một trong hai loại thuốc tránh thai khẩn cấp này, bác sĩ sẽ có tư vấn giải pháp thay thế. Dụng cụ tử cung bằng đồng (vòng tránh thai) cũng là một lựa chọn để ngừa thai khẩn cấp. Nếu dụng cụ tử cung được đưa vào cơ thể trong vòng 5 ngày kể từ khi phát sinh quan hệ tình dục sẽ phát huy hiệu quả ngừa thai lên đến 99,9%.
Hiệu quả của thuốc sau khi uống
Thông thường, chị em không mang thai ngay sau khi quan hệ tình dục. Tinh trùng sẽ sống trong cơ thể người phụ nữ đến 5 ngày. Thời điểm đó, nếu buồng trứng phóng thích trứng (rụng trứng), tinh trùng gặp được và thụ tinh, cho kết quả thụ thai. (3)
Thuốc tránh thai khẩn cấp có vai trò ngăn cản buồng trứng phóng thích trứng, tức là ngăn ngừa việc rụng trứng. Do đó, nếu trứng đã rụng, thuốc tránh thai khẩn cấp sẽ không hoạt động. Đó là lý do giải thích vì sao nên uống thuốc càng sớm càng tốt sau khi phát sinh quan hệ tình dục không an toàn.
Bác sĩ Trần Thị Thanh Thảo cho biết, thuốc tránh thai khẩn cấp cho hiệu quả ngừa thai lên đến 89% nếu uống thuốc trong vòng 72 giờ (tức là 3 ngày) kể từ khi phát sinh quan hệ tình dục. Sử dụng càng sớm cho hiệu quả thuốc càng cao. Tuy nhiên, không có loại thuốc tránh thai nào cho hiệu quả ngừa thai 100%.
Ngoài ra, chị em cần chọn lựa thuốc của nhà sản xuất uy tín, đảm lượng được chất lượng và nguồn gốc xuất xứ để việc sử dụng thuốc tránh thai đạt hiệu quả cao.
Yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả của thuốc tránh thai khẩn cấp?
Nếu chị em có mức cân nặng quá mức, việc sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp không kê đơn có thể không đạt hiệu quả. Tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và hướng dẫn cách ngừa thai khẩn cấp phù hợp.
Có nên uống thuốc tránh thai khẩn cấp ngay sau khi hết hiệu quả bảo vệ?
Theo các khuyến cáo của chuyên gia Sản Phụ khoa và nhà sản xuất, thuốc tránh thai khẩn cấp chỉ nên sử dụng tối đa 2 viên/tháng (đối với loại thuốc 1 viên/liều) hoặc 4 viên/tháng (đối với loại thuốc 2 viên/liều). (4)
Việc lạm dụng thuốc tránh thai khẩn cấp có thể làm “nhờn thuốc” khiến hiệu quả ngừa thai giảm dần, hoặc chị em có nguy cơ gặp một vài tác dụng phụ nghiêm trọng đến sức khỏe như buồn nôn, đau đầu, chóng mặt, rối loạn chu kỳ kinh nguyệt.
Xem thêm: Uống thuốc tránh thai khẩn cấp có hại không?
Từ những nguy hiểm về cả hiệu quả ngừa thai và sức khỏe sinh sản, bác sĩ Trần Thị Thanh Thảo khuyến cáo chị em chỉ nên sử dụng thuốc đúng liều lượng được hướng dẫn. Tốt nhất nên kết hợp thêm các biện pháp ngừa thai khác như uống thuốc tránh thai hàng ngày, dùng bao cao su… để hạn chế được những ảnh hưởng.
Ai không nên uống thuốc tránh thai khẩn cấp?
Thuốc tránh thai khẩn cấp chống chỉ định trong các trường hợp:
- Phụ nữ đang mang thai hoặc nghi ngờ mang thai;
- Có xuất huyết âm đạo bất thường mà không rõ nguyên nhân;
- Tiền sử có thuyên tắc tĩnh mạch hoặc mắc bệnh huyết khối.
Bên cạnh đó, một số trường hợp cần thận trọng khi dùng thuốc gồm:
- Phụ nữ mắc bệnh đái tháo đường (tiểu đường);
- Phụ nữ có tiền sử rối loạn tuần hoàn máu não;
- Phụ nữ bị bệnh tim mạch, bệnh động kinh.
Thuốc tránh thai khẩn cấp tiềm ẩn nguy hiểm nếu không được sử dụng đúng cách. Do đó, chị em nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và hướng dẫn sử dụng phù hợp, tránh biến chứng nguy hiểm đe dọa sức khỏe và chức năng sinh sản.
Lời khuyên của bác sĩ khi sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp
Bác sĩ Trần Thị Thanh Thảo cho biết, hiện nay thuốc tránh thai khẩn cấp rất dễ mua ở nhà thuốc tây bởi không cần bác sĩ kê toa. Do đó, nếu không hiểu rõ về cách sử dụng cũng như chống chỉ định của thuốc, chị em có thể gặp những tác dụng phụ nguy hiểm khi sử dụng quá liều lượng khuyến cáo.
Tất cả nhà sản xuất thuốc đều khuyến cáo không nên lạm dụng thuốc tránh thai khẩn cấp, chỉ nên uống tối đa 2 viên/tháng (đối với loại thuốc 1 viên/liều) hoặc 4 viên/tháng (đối với loại thuốc 2 viên/liều). Nếu quá liều, chị em có thể gặp tình trạng rối loạn kinh nguyệt kéo dài trong khoảng 2-3 tuần.
Thêm vào đó, thuốc tránh thai khẩn cấp còn có thể gây nên tình trạng mệt mỏi, buồn nôn, nôn mửa, căng tăng vú… Do đó, nếu bị nôn nói trong vòng 2 giờ đầu tiên sau khi uống thuốc, chị em cần uống ngay viên mới để ngăn cản việc rụng trứng, ngăn không cho quá trình thụ thai diễn ra.
Việc uống thuốc tránh thai khẩn cấp không thể ngăn chặn được quá trình thụ thai nếu trứng đã rụng và thụ tinh. Chính vì thế, sau uống thuốc nếu chị em vẫn trễ kinh, không thấy kinh nguyệt kèm căng tức ngực, thì nên dùng que thử thai hoặc thăm khám để có kết quả và tư vấn chính xác. (5)
Một số câu hỏi thường gặp
Có thể uống cùng lúc hai loại thuốc tránh thai khẩn cấp không?
Không thể sử dụng cùng lúc hai loại thuốc tránh thai khẩn cấp khác nhau bởi có thể gây phản tác dụng và không có hiệu quả ngừa thai. Chị em chỉ nên uống đúng liều lượng được hướng dẫn, việc uống nhiều hơn không giúp tăng hiệu quả bảo vệ mà có thể gây tác dụng phụ như buồn nôn, nôn…
Uống thuốc tránh thai khẩn cấp có mang thai không?
Không có phương pháp ngừa thai nào cho hiệu quả ngừa thai 100%. Có nghĩa là, chị em vẫn có thể mang thai kể cả khi đã uống thuốc ngừa thai khẩn cấp ngay sau khi phát sinh quan hệ tình dục.
Sau uống thuốc, nếu không có kinh nguyệt so với chu kỳ bình thường, chị em hãy dùng que thử thai hoặc thăm khám với bác sĩ để được xác định chắc chắn việc mang thai. Khi có kết quả, bác sĩ sẽ có tư vấn và hướng dẫn tiếp theo.
Thuốc tránh thai khẩn cấp có giống thuốc phá thai không?
Thuốc tránh thai khẩn cấp không phải thuốc phá thai. Cơ chế hoạt động của thuốc tránh thai khẩn cấp là ngăn không cho tinh trùng và trứng gặp nhau bằng cách ngăn cản quá trình rụng trứng. Nghĩa là thuốc tránh thai chỉ ngăn cản việc thụ thai diễn ra, không phải kết thúc quá trình mang thai.
Thuốc tránh thai khẩn cấp không phải là biện pháp ngừa thai an toàn cho tất cả phụ nữ. Do đó, để việc ngừa thai được hiệu quả và an toàn, chị em nên tham khảo ý kiến bác sĩ để có hướng dẫn tốt nhất.
Trung tâm Sản Phụ khoa, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh quy tụ đội ngũ chuyên gia Sản Phụ khoa giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm sẽ tư vấn cho chị em sử dụng biện pháp ngừa thai phù hợp, đảm bảo sức khỏe cũng như chức năng sinh nở trong tương lai.
Để được tư vấn và thăm khám với các chuyên gia Sản Phụ khoa tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, chị em vui lòng liên hệ đến:
Hy vọng những thông tin trên đây đã giúp chị em hiểu rõ thêm về thời gian tác dụng của thuốc tránh thai khẩn cấp. Quan trọng nhất, thuốc tránh thai khẩn cấp là “con dao hai lưỡi”, do đó chị em cần tham khảo ý kiến bác sĩ để được hướng dẫn biện pháp ngừa thai phù hợp và an toàn.
