“Đất nước nghiêng mình. Đời đời nhớ ơn. Tên Người sống mãi với non sông Việt Nam”. Đó là lời mở đầu bài hát “Người là niềm tin tất thắng” của nhạc sĩ Chu Minh – một khúc tráng ca về Chủ tịch Hồ Chí Minh. Bài hát đem lại niềm dâng trào cảm xúc đặc biệt ấn tượng trong lòng người yêu nhạc hơn 50 năm qua.
“Người là niềm tin tất thắng” thực sự là một bản anh hùng ca âm nhạc dành cho Chủ tịch Hồ Chí Minh với giai điệu hùng tráng, lời ca cô đọng, khúc chiết điển hình. Bài hát có hai lời ca: Đoạn đầu thể hiện đất nước Việt Nam tiếc thương Người, đoạn hai thể hiện tình cảm của nhân loại với Người, cùng điệp khúc: Hồ Chí Minh, Bác Hồ Chí Minh! Ôi trái tim Người nặng nghĩa bốn phương. Vì độc lập tự do đường lên phía truớc rực màu cờ sao. Hồ Chí Minh, Bác Hồ Chí Minh kính yêu! Người là niềm tin tất thắng sáng ngời…
Đây thực sự là một ca khúc lạ về giai điệu bởi ngay từ đầu tác giả đã hướng tới dành cho dàn nhạc giao hưởng trình tấu cùng ca sĩ nên rất hùng tráng với âm vực rất cao. Đó là những nốt nhạc trầm lắng sâu thẳm tới vút cao nên ca sĩ thể hiện phải có giọng tenor cực khỏe mới thể hiện hết các cung bậc của bài hát. Và đúng như thế, ca sĩ đầu tiên thể hiện bài hát là danh ca Trần Khánh – giọng nam cao và Bích Liên – giọng nữ cao Soprano nổi tiếng thời đó. Cả hai đều lột tả hết vẻ đẹp của bài hát này, riêng ca sĩ Bích Liên lúc thu âm đầu tiên đã khóc vì quá xúc động. Còn dàn nhạc khi trình tấu thì vẻ đẹp lộng lẫy của tác phẩm thực sự lay động mọi con tim. Bài hát độc đáo chính ở chỗ này: Đơn ca và chơi dàn nhạc giao hưởng.
Khởi nguồn bài hát cũng đầy nhân duyên. Đó là sau khi Bác mất, cũng như hàng triệu người, nhạc sĩ Chu Minh rất buồn, bởi chàng nhạc sĩ trẻ luôn tự hào được nhiều lần gặp Bác. Chu Minh là Trưởng đoàn Ca múa nhạc Trung ương nên thường xuyên vào Phủ Chủ tịch phục vụ Bác. Có lần, Bác Hồ đích thân ra sau cánh gà gặp các văn nghệ sĩ, trong đó có Chu Minh. Người ân cần dặn dò Chu Minh về cần học tập nâng cao trình độ âm nhạc. Và đúng như vậy, Chu Minh được hai lần đi đào tạo âm nhạc ở nước ngoài.
Với tình cảm sâu nặng đó, Chu Minh luôn trăn trở về một bài hát về Bác. Tình cờ Chu Minh chú ý tới câu nói của lãnh tụ Fidel Castro sau khi Bác mất: “Người ra đi lại là mầm sống vĩnh cữu”. Đây khơi nguồn cảm hứng cho người nhạc sĩ đang trăn trở về ý tưởng. Nhưng khác với suy nghĩ của nhiều người, Chu Minh muốn viết một bài hát âm hưởng anh hùng ca về Chủ tịch Hồ Chí Minh phải bao quát từ dân tộc tới thời đại và nhân loại cùng người dân Việt Nam. Đó mới xứng đáng với tầm vóc Hồ Chí Minh!
Dù là bài hát tráng ca, âm vực lớn với nhiều nốt nhạc có màu sắc bác học, tuy nhiên thực tế, người bình thường vẫn có thể hát được trọn vẹn bài hát theo đúng âm vực của mình. Khi “Người là niềm tin tất thắng” âm vang lên từ tháng 9-1969 cho tới nay, trong các buổi hòa nhạc trang trọng nhất, hoành tráng nhất thì bài hát luôn được trình diễn như một tác phẩm không thể thiếu, là bản nhạc số 1 về tưởng nhớ Hồ Chủ tịch. Chu Minh là Giáo sư, Tiến sĩ – Trưởng khoa Lý luận sáng tác của Nhạc viện Hà Nội (nay là Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam) suốt thập niên 60 – 70 thế kỷ XX. Cùng với bài hát này, Chu Minh có một tráng ca nổi tiếng “Ta tự hào đi lên ôi Việt Nam” (phổ thơ Hoàng Trung Thông). Chỉ cần hai ca khúc này đã làm tên tuổi Chu Minh đứng vào hàng đầu của nền âm nhạc. Ông được Nhà nước trao tặng Giải thưởng Nhà nước đợt đầu tiên năm 1984 và Giải thưởng Hồ Chí Minh cho chùm nhạc phẩm mang đậm anh hùng ca này.
Dương Trang Hương
