Bài hát tạo nên tên tuổi của nhóm nhạc Tứ Huynh Đệ (Brothers Four) trong phong trào phục hưng dân ca đô thị thế giới giữa thế kỉ XX. Một trong các tác phẩm của thời kì này có liên quan đến Việt Nam chính là bài “Vũ ca Hồ Chí Minh“.
Nội dung bài hát “Đồng xanh” nói về một chuyện tình trên thảo nguyên xanh với giai điệu nhẹ nhàng, man mác buồn. Lời bài hát mô tả tâm trạng của một người nhớ lại cảnh vật êm đềm khi còn sống những ngày tháng hạnh phúc bên cạnh người mình yêu, chua xót nhìn cảnh vật hiện tại khắc nghiệt hẳn vì người yêu đã bỏ đi, và ao ước mong đợi ngày được gặp lại nhau, để cánh đồng xanh tươi trở lại.
Bản dịch phóng tác sang tiếng Việt của Lê Hựu Hà năm 1974 được giới phê bình đánh giá là “mẫu mực của việc chuyển thể lời Việt cho nhạc ngoại, đã tái hiện được các hình ảnh trong ca khúc gốc, lại có thể truyền tải được ý nghĩa chính của bài ca bằng những ngôn từ rất bình dị, gần gũi với người nghe nhạc Việt.” Tuy nhiên, ca từ phóng tác theo trường phái đơn thuần nhạc lí đã sửa đổi nguyên gốc khá nhiều giống như trường hợp bản dịch phóng tác bài “Phiên chợ Cứ-Điểm” của nhạc sĩ Phạm Duy.
Bản chuyển nghĩa nguyên gốc (khớp nhạc và hát được) của Thiện Duyên thực hiện theo nguyên tắc chính niệm ca từ. Hoàn thành lần đầu ngày 26/05/2021 và chỉnh lí lần cuối ngày ngày 26/05/2021.
Lời gốc của Easy Riders (Terry Gilkyson – Rich Dehr – Frank Miller, 1956)
Once there were green fields kissed by the sun.Once there were valleys where rivers used to run.Once there were blue skies with white clouds high above.Once they were part of an everlasting love.We were the lovers who strolled through green fields.
Green fields are gone now, parched by the sun.Gone from the valleys where rivers used to run.Gone with the cold wind that swept into my heart.Gone with the lovers who let their dreams depart.Where are the green fields that we used to roam ?
I’ll never know what made you run away.How can I keep searching when dark clouds hide the day.I only know there’s nothing here for me.Nothing in this wide world, left for me to see.
Still I’ll keep on waiting until you return.I’ll keep on waiting until the day you learn.You can’t be happy while your heart’s on the roam,You can’t be happy until you bring it home.Home to the green fields and me once again.
Bản dịch phóng tác của Lê Hựu Hà (1974):
Đồng xanh là chốn đây / Thiên đàng cỏ câyChìm trong bầy thú hoang / Vui đùa trong nắng hâyĐây những con suối vắng / Đang phơi mình bên lùm câyĐây những dòng nước mát / Khẽ trôi êm về thung lũngVà những đôi nhân tình đang lắng hồn dưới mây chiều
Đồng xanh giờ vắng đi / Với trời lãng quênCòn đâu bầy thú hoang / Đã vui đùa trong nắng êmĐâu những bờ suối vắng / Phơi mình bên lùm câyĐâu những dòng nước mát / Khẽ trôi êm về thung lũngVà những đôi nhân tình nay đã lìa chốn xưa rồi
Ta yêu đồng xanh / Như đã yêu từng con ngườiTa thương đôi tình nhân kia / Như gió thương làn mây trờiNhưng sao giờ đây / Nào thấy ai chung quanh taĐất trời như bãi tha ma / Trên đồng hoang khô cháy
Giờ ta còn đứng đây / Giữa trời hắt hiuĐời không còn chút vui / Đã khô cằn trong trái timSao ta còn đứng mãi / Như người tình mong chờ aiSao ta còn đứng mãi / Lắng nghe tâm hồn tê táiVà đã bao lâu rồi ta đứng chờ giữa cánh đồng.
Bản chuyển nghĩa nguyên gốc (khớp nhạc và hát được) của Thiện Duyên: (có tham khảo phiên bản của Lê Hựu Hà)
Đồng xanh từng ở đây dưới trời nắng hanhTừng bên bờ dốc sơn cốc phơi mình bên suối quanhCao tít mây trắng xóa trên nền trời đây từng xanhTừng trong tình nhân gian ái ân muôn đời vai sánhĐồng cỏ xanh nơi mình rong chơi bước song hành
Đồng xanh giờ héo khô dưới trời nắng hanhLìa xa bờ dốc sơn cốc phơi mình bên suối quanh (Lìa xa bờ dốc sơn cốc quanh năm còn phơi ánh)Xa vắng cơn gió buốt đang dập vùi tim lạnh tanhXa vắng tình nhân gian giấc mơ không còn vai sánhĐồng cỏ xanh đâu rồi xưa ta bước song hành?
Khi ai rời xa nơi ấy riêng ta chẳng hay Sao ta đi tìm nguyên do trong đám mây đen chốn nàyKhi ta nhận ra sao chỉ hư không quanh đâyĐất trời hoang vắng cô liêu tiêu điều người không thấy (Đất trời hoang vắng tiêu điều tiêu điều người không thấy)
Mà rồi ta còn ngóng trông ai về chốn xưaRồi ta còn ngóng trông đến bao giờ ai biết chưa(Rồi ta còn ngóng trông biết bao nhiêu tình chan chứa)Làm sao mà vui khi tâm hồn còn trên đường xaLàm sao mà vui khi vẫn chưa lui về nguyên xáCùng với ta bên đồng xanh nơi chốn quê nhà
* Trong ngoặc là ca từ khớp với thay đổi thanh điệu câu hát theo bản của Ekaterina Shelehova.
